Italy là quốc gia châu Âu đầu tiên bị ảnh hưởng bởi đại dịch và cũng là một trong những nước bị tác động mạnh nhất bởi dịch Covid-19. Các biện pháp phong tỏa kéo dài hơn hai tháng (từ tháng 3/2020 đến tháng 5/2020) đã giáng một đòn mạnh vào nền kinh tế nước này.

Theo số liệu của Istat ngày 1/3, năm 2020, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Italy - nền kinh tế lớn thứ ba Khu vực sử dụng đồng euro - giảm 8,9% so với năm 2019 do những hạn chế được chính phủ thực hiện nhằm ngăn chặn sự lây lan của của dịch COVID-19. Nhằm vực dậy nền kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi cuộc khủng hoảng do đại dịch COVID-19, đến nay, Chính phủ của Thủ tướng Giuseppe Conte đã phải thực hiện tất cả 4 gói kích thích kinh tế. Điều này dẫn đến việc thâm hụt ngân sách năm 2020 của Italy tăng mạnh, từ mức 1.6% GDP năm 2019, mức thấp nhất kể từ năm 2007, lên 9.5% GDP.

Tổng nợ của Italy trong năm 2020 đã tăng lên mức tương đương 155,6% GDP, mức cao nhất trong khu vực châu Âu, chỉ sau Hy Lạp. Đây cũng là mức nợ cao kỷ lục của Italy từ sau Thế chiến 2, cao hơn 20 điểm phần trăm so với mức 134,6% GDP trong năm 2019 do các biện pháp hạn chế để chống dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 tác động đến nền kinh tế. Như vậy, cuối năm 2020, nợ của Italy ở mức 2.570 tỷ euro (3.110 tỷ USD), so với 2.410 tỷ euro trong năm 2019. Italy đang kỳ vọng vào khoản tiền trên 200 tỷ euro từ Quỹ phục hồi hậu đại dịch của Liên minh châu Âu để có thể vực dậy nền kinh tế trong nước.

Nguồn: Eurostat (cập nhật 1/12/2020)

Ngoài ra, Istat cũng công bố số liệu về lạm phát, cho thấy giá tiêu dùng trong tháng 2/2021 tăng 0,1% so với tháng Một và tăng 0,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Lượng xuất khẩu trong năm 2020 giảm 13,8%, nhập khẩu giảm 12.6% so với năm trước.

	GDP growth rate	Deficit/ GDP	Debt/ GDP	Primary balance/ GDP*	Tax take/ GDP
2020	-8.9 %	9.5 %	155.6 %	-6.0 %	43.1 %
2019	0.3 %	1.6 %	134.6 %	1.8 %	42.4 %
2018	0.9 %	2.2 %	134.4 %	1.5 %	41.7 %

*public balance excluding debt servicing costs

Ngày 5/2, hơn 100 nhà kinh tế trong đó có Thomas Piketty, Laszlo Andor and Paul Magnette đã kêu gọi Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cung cấp 2.500 tỷ euro (3.000 USD) thông qua việc xóa nợ để thúc đẩy đà phục hồi kinh tế hậu Covid tại Khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone).

Trong Bản kiến nghị được đăng trên 9 tờ báo lớn tại các nước thuộc Eurozone như Le Monde (Pháp), El Pais (Tây Ban Nha), a Libre Belgique (Bỉ) hay Der Freitag (Đức), các nhà kinh tế nhấn mạnh khoảng 25% số nợ công của các quốc gia Eurozone hiện do ECB nắm giữ. Các nhà kinh tế chỉ ra: Để trả được số nợ trên, các quốc gia sẽ phải đi vay để trả nợ thay vì đầu tư, hoặc tiến hành tăng thuế, hoặc cắt giảm chi tiêu; Cả ba phương án này đều sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng và kìm hãm sự phục hồi kinh tế.

Các nhà kinh tế này đề xuất ECB nên xóa nợ để đổi lấy những cam kết về đầu tư vào quá trình chuyển đổi “xanh” và các dự án xã hội” của các quốc gia, đồng thời "chữa lành" những tổn thất nghiêm trọng về xã hội, văn hóa và kinh tế do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng y tế đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19.

Tuy nhiên, tại cuộc phỏng vấn ngày 7/2 với tờ Le Journal du Dimanche, Pháp, Chủ tịch ECB Christine Lagarde1 khẳng định: “Không thể có vấn đề xóa nợ, điều này sẽ vi phạm Hiệp ước Châu Âu, trong đó nghiêm cấm việc tài trợ tiền tệ cho các quốc gia. Quy tắc này là một trong những trụ cột chính cho sự tồn tại của đồng Euro”. Bà cho rằng: “Mặc dù tất cả các nước khu vực đồng Euro sẽ thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng này với mức nợ cao, nhưng chắc chắn rằng họ sẽ có thể trả hết” và theo bà, sẽ có lợi hơn nhiều nếu sử dụng “năng lượng dành cho việc yêu cầu ECB xóa nợ” để thảo luận về vấn đề quản lý khoản nợ và phân bổ chi tiêu của chính phủ hợp lý và hiệu quả.

Bà Lagarde nhận định năm 2021 sẽ là năm phục hồi kinh tế châu Âu nhưng cũng thừa nhận rằng chỉ đến giữa năm 2022, nền kinh tế mới có thể phục hồi trở lại như thời điểm trước khi diễn ra đại dịch.

Bà cũng dự đoán rằng khu vực đồng Euro sẽ tăng trưởng khoảng 4% vào năm 2021, mặc dù điều này sẽ phụ thuộc vào các chính sách và chiến dịch tiêm chủng, cũng như các biện pháp kinh tế mà các chính phủ thực hiện để đối phó với tình hình sức khỏe.

Người đứng đầu ECB tự tin rằng “cuộc khủng hoảng hiện tại đã củng cố Liên minh châu Âu” và nhấn mạnh quyết định về các khoản vay chung là một thời điểm gắn kết đặc biệt trong lịch sử của dự án châu Âu. Tuy nhiên, theo bà Lagarde, cuộc khủng hoảng Covid-19 đã làm trầm trọng thêm những khác biệt đã có từ trước giữa các nước châu Âu. Trong bối cảnh đó, Kế hoạch kích thích kinh tế châu Âu được các nước thông qua vào mùa hè năm 2020, càng trở nên quan trọng hơn, đặc biệt là do gói trợ cấp sẽ được cung cấp cho từng bang phù hợp với các tình hình cụ thể tại các quốc gia. Ví dụ, theo bà Lagarde, Italy sẽ nhận được khoảng 200 tỉ Euro tiền vay và trợ cấp.

1 Bà Christine Lagarde là một nhà kinh tế, doanh nhân, luật sư và chính trị gia người Pháp. Bà từng đảm nhiệm chức Bộ trưởng Bộ Thương mại, Bộ Nông nghiệp và Thủy sản, Bộ Kinh tế, Pháp. Năm 2011, Lagarde là người phụ nữ đầu tiên đảm nhiệm chức Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và tái đắc cử nhiệm kỳ thứ 2 vào năm 2016. Năm 2019, bà Lagarde từ chức Giám đốc của IMF để đảm nhiệm Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu.