Các Bộ, cơ quan thuộc đối tượng kiểm tra, đôn đốc giải ngân của Tổ công tác số 3 gồm: Thông tin và Truyền thông, Khoa học và Công nghệ, Giáo dục và Đào tạo, Y tế, Lao động – Thương Binh và Xã hội, Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Quốc gia Hà Nội, Ban quản lý Làng văn hóa các dân tộc Việt Nam. Vấn đề vướng trong giải ngân đầu tư công của khối các Bộ, ngành này nhìn chung vẫn đang là do giá nguyên vật liệu tăng cao, vướng trong khâu giải phóng mặt bằng, và đặc thù của công tác giải ngân là cuối năm mới gaiỉ ngân do trong năm còn tập trung hoàn thành các thủ tục và có khối lượng.

Đối với giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài năm 2022, Lãnh đạo các Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động– Thương Binh và Xã hội, Bộ Y tế, hai Đại học Quốc gia đã lần lượt trình bày những nguyên nhân chậm giải ngân nguồn vốn được giao và đưa ra các kiến nghị với các cơ quan liên quan.

Năm 2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GDĐT) được Thủ tướng Chính phủ giao 912,647 tỷ đồng kế hoạch vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài năm 2022 cho bốn dự án. Đến nay, Bộ GDĐT giải ngân được 22,882 tỷ đồng, đạt 2,51% kế hoạch vốn đầu tư nguồn nước ngoài được giao.

Phát biểu tại cuộc họp, ông Phạm Ngọc Thưởng – Thứ trưởng Bộ GDĐT nêu rằng đến hết tháng 12 dự kiến sẽ giải ngân trên 90% kế hoạch vốn được giao. Ông nêu nguyên nhân dẫn đến việc chậm giải ngân nguồn vốn nước ngoài gồm có do quy trình, thủ tục còn phải qua nhiều Bộ, trao đổi với nhà tài trợ còn phức tạp và kéo dài. Đối với vấn đề này, Bộ Tài chính nhận thấy các điều kiện ràng buộc, các vấn đề cần có ý kiến phê duyệt của nhà tài trợ tại các hiệp định vay đều đã được trao đổi và thống nhất trước với cơ quan thực hiện dự án trong quá trình chuẩn bị dự án và đề xuất khoản vay. Vì vậy, trước khi đề xuất dự án và khoản vay, các cơ quan chủ quản/ cơ quan thực hiện cần tìm hiểu kỹ các điều kiện, yêu cầu này, và đánh giá khả năng đáp ứng của phía mình. Trường hợp trong quá trình thực hiện dự án phát sinh các vướng mắc kéo dài liên quan đến nhà tài trợ, các chủ dự án cần chủ động nêu rõ các vướng mắc (vướng mắc, chậm trễ ở khâu nào; mức độ can thiệp của nhà tài trợ; thời gian trả lời; các yêu cầu của nhà tài trợ phát sinh bất cập, xung đột với quy định của Việt Nam… và các dẫn chứng cụ thể) để Bộ Tài chính phối hợp cùng Bộ GDĐT trao đổi với đối tác và đề xuất giải pháp nhằm hài hòa và đơn giản hóa thủ tục, giúp đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án từ cả phía Việt Nam và phía Nhà tài trợ. Đối với vướng mắc xác định chi đầu tư, chi thường xuyên như Bộ GD&ĐT nêu theo Chỉ thị số 18/CT-TTg ngày 29/06/2019, Bộ Tài chính cho rằng việc xác định chi đầu tư phát triển thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước căn cứ vào Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, các Luật chuyên ngành và các văn bản hướng dẫn dưới Luật.  Những vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai đã được giải quyết khi Nghị định số 114/2021/NĐ-CP ngày 16/12/2021 của Chính phủ đươc ban hành. Bộ GDĐT cũng kiến nghị vấn đề giải phóng mặt bằng cần được các địa phương vào cuộc mạnh mẽ, xử lý dứt điểm để không làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án.

Giải trình về việc Bộ Lao động, Thương Binh & Xã hội (Bộ LĐTBXH) mới chỉ giải ngân được 0% kế hoạch vốn giao năm 2022, ông Nguyễn Bá Hoan – Thứ trưởng Bộ LĐTBXH cho biết do phần lớn các hợp đồng của Dự án Chương trình kỹ năng và tăng trưởng kinh tế toàn diện vay ADB, các hợp phần thực hiện tại Bộ LĐTBXH được ký vào tháng 12 năm 2021, theo quy định của hợp đồng thì sau 6 tháng mới có thể giải ngân. Do vậy, các dự án của Bộ sẽ bắt đầu giải ngân từ tháng 6 năm 2022. Đối với một số gói thầu khác đang trong quá trình hoàn thiện để ký kết trong quý 4/2022 để có thể tạm ứng lần đầu. Bộ LĐTBXH cam kết sẽ giải ngân hết kế hoạch vốn được giao.

Bộ Y tế được giao dự toán 230 tỷ đồng vốn nước ngoài năm 2022. Bộ Y tế đã thực hiện phân bổ cho các dự án đủ thủ tục đầu tư là 180 tỷ đồng (Dự án Xây dựng Trường Đại học Dược Hà Nội trở thành Trường trọng điểm quốc gia ngang tầm khu vực). Số chưa phân bổ vốn nước ngoài là 50 tỷ đồng dự kiến sẽ được tiếp tục phân bổ đợt sau sau khi các dự án đã đủ thủ tục đầu tư theo quy định. Các dự án chuyển tiếp như Dự án xử lý chất thải Bệnh viện Việt Đức đang điều chỉnh dự án và gia hạn thời gian thực hiện Hợp đồng vay, Dự án Bệnh viện Chợ Rẫy cơ sở 2 vay Nhật bản đang điều chỉnh báo cáo nghiên cứu khả thi nên chưa đủ cơ sở giao kế hoạch vốn 2022. Lũy kế giải ngân các dự án của Bộ Y tế đến nay là 0 đồng, đạt 0% dự toán được giao.

Ông Đỗ Xuân Tuyên – Thứ trưởng Bộ Y tế nêu tại cuộc họp rằng vẫn còn tồn tại các vấn đề liên quan đến tổ chức, triển khai dự án. Ban Quản lý dự án tại các bệnh viện, tại địa phương có chưa trình độ chưa đồng đều, việc phê duyệt dự toán, thiết kế các công trình chậm đã làm chậm tiến độ giải ngân nguồn vốn nước ngoài.

Bộ Y tế cũng đề nghị các Bộ ủng hộ, trao đổi với phía Nhật Bản, Hàn Quốc để đẩy nhanh tiến độ, giải quyết các khó khăn vướng mắc. Đối với vướng mắc trong đấu thầu của Dự án Xây dựng Trường Đại học Dược Hà Nội trở thành Trường trọng điểm quốc gia ngang tầm khu vực (phía Hàn Quốc đấu thầu nhưng hủy thầu phải đấu thầu lại). Đến nay, Bộ Tài chính chưa nhận được đề xuất của Bộ Y tế liên quan đến việc điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án nên chưa có cơ sở để có ý kiến tham gia. Bộ Tài chính đề nghị Bộ Y tế khẩn trương rà soát và chỉ đạo Trường để hoàn thiện các thủ tục, sớm có cơ sở để triển khai Dự án và giải ngân được kế hoạch vốn nước ngoài được giao năm 2022.

Dự án Bệnh viện Chợ Rẫy Hữu nghị Việt Nhật đã được điều chỉnh thời gian thực hiện từ tháng 1/2015 đến tháng 7/2025. Hiện nay, dự án phải hoàn thành các thủ tục đầu tư trong nước để có cơ sở giao kế hoạch vốn đầu tư công hằng năm làm cơ sở giải ngân vốn vay. Bộ Tài chính đã đề nghị Bộ Y tế khẩn trương đôn đốc chủ dự án để sớm hoàn thành việc phê duyệt điều chỉnh báo cáo nghiên cứu khả thi làm cơ sở triển khai, phân bổ nguồn vốn nước ngoài để giải ngân dự án.

Năm 2022, Đại học Quốc gia Hà Nội được giao kế hoạch vốn năm 2022 là 259,977 tỷ đồng cho 01 Tiểu dự án (Dự án Phát triển các ĐHQG Việt Nam – Tiểu Dự án ĐHQG Hà Nội). Đến nay, trường chưa thực hiện phân bổ số vốn này. Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh được Thủ tướng Chính phủ giao và đã thực hiện phân bổ 200,040 tỷ đồng cho 01 Tiểu dự án (Dự án Phát triển các ĐHQG Việt Nam – Tiểu Dự án ĐHQG TP. Hồ Chí Minh). Đến nay, lũy kế giải ngân của 02 Tiểu dự án là 0 đồng, đạt 0% dự toán được giao.

Về kiến nghị của Đại học Quốc gia Hà Nội đối khoản vay lại của Dự án “Phát triển các đại học quốc gia Việt Nam - Tiểu dự án ĐHQGHN” vay vốn Ngân hàng Thế giới, Bộ Tài chính đang khẩn trương rà soát để báo cáo Thủ tướng Chính phủ về vướng mắc liên quan đến tài sản đảm bảo đối với phần vốn vay lại (theo tỷ lệ cấp phát 90%, vay lại 10%). Do có vướng mắc về vấn đề tài sản đảm bảo có nguồn gốc ngân sách nhà nước, khó phân tách phần vốn vay/vốn cấp phát, Bộ Tài chính đang phối hợp với các Trường và Ngân hàng Phát triển Việt Nam (cơ quan được ủy quyền cho vay lại) để báo cáo Thủ tướng Chính phủ, dự kiến theo hướng: trước mắt, đối với các dự án này, cho phép sử dụng một tài sản có giá trị tương đương để làm tài sản đảm bảo cho phần vốn vay; về lâu dài, đề nghị có hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng tài sản hình thành từ cả vốn vay lại và vốn ngân sách nhà nước cấp phát để làm tài sản bảo đảm đối với các đơn vị sự nghiêp công lập.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam yêu cầu Bộ Tư pháp cùng các cơ quan chủ quản cần phân định rõ vướng mắc triển khai dự án nằm ở hệ thống pháp luật hay nằm ở khâu tổ chức thực hiện pháp luật. Nếu muốn tăng tỷ lệ giải ngân vào nửa cuối năm thì cần phải chuẩn hóa từng công đoạn thực hiện dự án. Đối với những dự án vướng khâu giải phóng mặt bằng, chủ dự án cần tập trung xử lý dứt điểm vấn đề này rồi mới triển khai thi công. Quan trọng, người đứng đầu từng cơ quan phải là người biết và hiểu rõ các quy định liên quan đến tổ chức, thực hiện dự án. Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch Đầu tư cần phải rà soát, đánh giá nhu cầu vốn, khả năng sử dụng vốn, bám sát tình hình tại các Bộ, ngành, dự án để kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ có hướng giải quyết đối với các dự án thuộc nhóm khoa giáo, văn hóa, xã hội, không làm chậm tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 nói chung và vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài năm 2022 nói riêng.