Dự án có tổng mức đầu tư 43,5 triệu USD, Chính phủ Việt Nam viện trợ không hoàn lại cho Cuba 20 triệu USD, vốn đối ứng của Chính phủ Cuba cam kết là 23,5 triệu USD (trước đây là 20 triệu USD), thực hiện từ năm 2019 đến 2023, do Viện Khoa học và nông nghiệp Việt Nam thực hiện.
Trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc của Tổng Bí thư Đảng cộng sản Việt Nam tại Cuba, ngày 29/3/2018, Bộ NN&PTNT đã thay mặt Chính phủ ký với đối tác Cuba Hiệp định khung giữa hai Chính phủ về hợp tác Việt Nam – Cuba phát triển sản xuất lúa gạo tại Cuba giai đoạn 2019-2023. Nhân chuyến thăm của Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba tới Việt Nam đầu tháng 11/2018, Bộ Tài chính Việt Nam và đại diện Chính phủ Cuba đã ký Nghị định thư tài chính về giải ngân và quản lý tài chính Dự án, làm cơ sở để cấp vốn tài trợ và thực hiện Dự án. Riêng năm 2019, Bộ Tài chính đã bổ sung dự toán 75 tỷ đồng cấp cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để triển khai thực hiện Dự án.
Bắt đầu từ năm 1999, Dự án này đã dần trở thành một trong những biểu tượng của quan hệ hợp tác với Việt Nam trong thời kỳ mới sau khi hoàn thành 4 giai đoạn với các mục tiêu lần lượt là (i) tăng cường năng lực nghiên cứu và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật sản xuất lúa cho nước Bạn; (ii) xây dựng và phát triển mô hình cải tiến tổ chức sản xuất, áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất lúa gạo vùng không chuyên canh; (iii) xây dựng mô hình sản xuất và cung ứng hạt giống lúa; và (iv) xây dựng, phát triển mô hình cải tiến tổ chức sản xuất áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất lúa gạo vùng chuyên canh. Mục tiêu hỗ trợ lâu dài là giúp Cuba đảm bảo vấn đề an ninh lương thực quốc gia.
Tại thời điểm kết thúc giai đoạn 4 vào tháng 12/2015, Dự án đã được triển khai rộng khắp tại 12 trong số 15 tỉnh thành của Cuba, xây dựng 54.000 hécta mô hình sản xuất (tăng 163% so với kế hoạch), với năng suất bình quân đạt 4,36 tấn/hécta (từ mức 2,5 tấn/hécta ban đầu). Qua 4 giai đoạn đầu tiên, Dự án đã xây dựng được nền tảng quan trọng cho hoạt động sản xuất lúa gạo như chuyển giao và phổ biến kỹ thuật canh tác tiên tiến, góp phần cải tạo hệ thống thủy lợi và một số cơ sở hạ tầng khác để nâng cao cả diện tích gieo trồng, hệ số sử dụng đất canh tác (từ 1 vụ lên 2 vụ/năm) cũng như năng suất.
Đối với giai đoạn 5, dự kiến được tiến hành từ nay tới năm 2023, Dự án đề ra mục tiêu gieo trồng 200.000 hécta lúa gạo với sản lượng bình quân đạt 6 tấn/hécta, qua đó đáp ứng được 86% nhu cầu tiêu thụ gạo toàn quốc của Cuba.
Ảnh: Thứ trưởng thứ nhất Bộ Nông nghiệp Cuba phát biểu tại Hội nghị
Phát biểu tại Lễ khai mạc, Thứ trưởng thứ nhất Bộ Nông nghiệp Cuba Ydael Pérez Brito đã điểm lại sự phát triển của quá trình sản xuất lúa gạo – giờ đây đã trở thành loại ngũ cốc phổ biến nhất trong thực đơn của người dân tại “hòn đảo tự do” – với thay đổi bước ngoặt về sản lượng kể từ khi Dự án hợp tác với Việt Nam được triển khai.
Thứ trưởng Pérez Brito đánh giá cao sự giúp đỡ của Việt Nam không chỉ qua những máy móc và giống cây trồng đã nhận được, mà đặc biệt là từ kỹ thuật và suy nghĩ gần gũi với cây lúa của người dân “đất nước hình chữ S”, được truyền đạt qua đội ngũ chuyên gia nhiều nhiệt huyết, nhận định hợp tác về sản xuất lúa gạo có ý nghĩa đặc biệt đối với quan hệ truyền thống giữa 2 nước, góp phần vào chiến lược từng bước đảm bảo an ninh lương thực quốc gia của Cuba.
Ảnh: Đại sứ Việt Nam tại Cuba Nguyễn Trung Thành phát biểu.
Đại sứ Việt Nam tại Cuba Nguyễn Trung Thành khẳng định dự án này chính là sự tiếp nối của tình đoàn kết đặc biệt giữa 2 dân tộc đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh và lãnh tụ cách mạng Fidel Castro dày công vun xới, đồng thời cho thấy tiềm năng to lớn của hợp tác song phương.