Sáng 12.4, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông Vận tải (Ban Chỉ đạo) chủ trì họp Phiên thứ 5 của Ban Chỉ đạo nhằm kiểm điểm kết quả Phiên họp lần thứ 4 và bàn các giải pháp, tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thúc đẩy thực hiện các công trình, dự án.
Phiên họp được thực hiện theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến giữa đầu cầu Trụ sở Chính phủ với 43 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đang có các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông Vận tải.
Dự phiên họp có Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải, Phó trưởng Ban Chỉ đạo Nguyễn Văn Thắng; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn; Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp Nguyễn Hoàng Anh; các thành viên Ban Chỉ đạo là Bộ trưởng, Thủ trưởng các ngành, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; đại diện các Tập đoàn kinh tế Nhà nước; Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố; đơn vị tư vấn, nhà thầu, giám sát...
Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp
Phát biểu ý kiến khai mạc phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, phiên này là phiên thứ 5 của Ban Chỉ đạo; việc có Ban Chỉ đạo và tổ chức họp định kỳ rất quan trọng vì nhiệm vụ của ngành giao thông vận tải và hạ tầng giao thông vận tải có vai trò quan trọng. Nhiệm kỳ này, đã bố trí 400 nghìn tỷ đồng cho phát triển hạ tầng giao thông, là khối lượng đầu tư rất lớn, phân bổ suốt từ nam ra bắc, ngoài trục chính bắc-nam còn có trục đông-tây, kết nối 6 vùng.
Giao thông vận tải là ngành được bố trí vốn lớn nhất trong các ngành. Cần thiết phải họp đánh giá thường xuyên, định kỳ hằng tháng vì khối lượng công việc lớn, bởi nếu không rà soát, kiểm tra, đôn đốc thì khó hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Thủ tướng nêu rõ, tình hình thế giới thay đổi nhanh, khó lường, khó dự báo, các định chế tài chính thế giới dự báo tăng trưởng thế giới tiếp tục sụt giảm so đầu năm vì cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn diễn ra phức tạp, căng thẳng; sau 2 năm đại dịch Covid-19, tình hình kinh tế các nước đều sụt giảm, các hoạt động doanh nghiệp đều gặp khó khăn nhất định, nguồn lực, sức lực, các giao dịch bị đứt gãy do đó việc khôi phục lại phải mất thời gian, phải có độ trễ của chính sách.
Những thị trường lớn như: EU, Nhật Bản, ASEAN… phải chống lạm phát, thắt chặt chính sách tiền tệ, ảnh hưởng tổng cầu thế giới, dẫn đến thu hẹp thị trường của chúng ta, các lĩnh vực xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam như: điện tử, da giày, dệt may, đồ gỗ… đều bị thu hẹp; Trung Quốc bắt đầu mở cửa cũng gây áp lực cạnh tranh rất khốc liệt. Vừa qua, các tỉnh có thế mạnh về sản xuất công nghiệp, chế biến, chế tạo đều sụt giảm vì thị trường bị thu hẹp, không có các tổng cầu ở các thị trường lớn này. Từ đó, Việt Nam với độ mở nền kinh tế lớn, cơ cấu nền kinh tế có động lực là là tiêu dùng, đầu tư và xuất khẩu thì xuất khẩu giảm.
Trong nước, tình hình đang khó khăn do đang phục hồi sau đại dịch Covid-19, nhiều ngành phải mất thời gian phục hồi, độ mở nền kinh tế gấp đôi GDP, phụ thuộc bên ngoài nhiều. Khi tình hình bình thường thì thúc đẩy tăng trưởng tốt, nhưng khi khó khăn thì sẽ bị tác động. Bên cạnh đó, những khó khăn nội tại của nền kinh tế như phải xử lý 12 đại dự án thua lỗ, yếu kém, đang tích cực xử lý một số ngân hàng yếu kém.
Vừa chống chọi với bên ngoài, vừa xử lý tình hình bên trong khó khăn, ở các nước lớn như: Mỹ, Thuỵ Sĩ… cũng có ngân hàng bị sụp đổ, để thấy nỗ lực của Việt Nam chống đỡ với những cú sốc từ bên ngoài. Do đó, tăng trưởng của quý I sụt giảm nhất là các địa phương phụ thuộc xuất khẩu như: Bắc Ninh, Bình Dương, Đồng Nai… do yếu tố khách quan là chính.
Đối với 3 động lực tăng trưởng, trong đó xuất khẩu vẫn phải tiếp tục tìm thị trường đầu ra cho sản phẩm; đa dạng hoá sản phẩm, thị trường, chuỗi cung ứng. Vừa qua, đã kết thúc đàm phán FTA với Israel, đang đàm phán với UAE để mở ra thị trường Trung Đông, Ấn Độ; khắc phục thị trường bị đứt gãy. Tiếp đó là phải kích cầu tiêu dùng, khuyến khích người Việt Nam dùng hàng Việt Nam; giãn nợ, khoanh nợ, cơ cấu lại nợ để kích cầu tiêu dùng; tăng sức mua trong nước. Đối với đầu tư, nhất là đầu tư công, trong nhiệm kỳ này lên tới gần 800 nghìn tỷ, trong đó các dự án giao thông trọng điểm chiếm một nửa.
Các bộ, ngành phải có giải pháp tháo gỡ về thủ tục hành chính, phê duyệt dự án nhanh, thúc đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, nhất là các bộ, ngành có tỷ lệ giải ngân thấp quý I. Các địa phương phải đẩy mạnh việc này, nhất là đối với các dự án giao thông có chủ trương thì phải tích cực đẩy nhanh thủ tục, giải phóng mặt bằng để tạo việc làm, sinh kế cho người dân, phát triển doanh nghiệp các lĩnh vực: khai thác, xi măng, sắt, thép… để kích hoạt nền kinh tế. Đây là dư địa mà chúng ta cần làm và có lực để làm.
Đại diện lãnh đạo các Bộ, ban ngành tham dự hội nghị
Hiện Việt Nam đang kiểm soát tốt tỷ lệ nợ công, nợ Chính phủ ở mức an toàn, bội chi ngân sách dưới ngưỡng quy định. Nếu không tranh thủ làm thì sẽ lãng phí nguồn lực. Đầu tư công rất quan trọng trong lúc này, nhất là các công trình giao thông vận tải, do đó các bộ, ngành, địa phương phải phê duyệt nhanh thủ tục hành chính, các địa phương phải giải phóng mặt bằng nhanh, đưa nguồn vốn vào nhanh, tạo khí thế, động lực cho phát triển.
Do đó, Thủ tướng mong các địa phương nhận thức rõ tầm quan trọng của đầu tư công, đường đi đến đâu mở ra không gian phát triển đến đó, đô thị, dịch vụ phát triển đến đó; không có đường thì không thể phát triển công nghiệp được.
Thủ tướng nhấn mạnh, phải tập trung làm việc này, tạo động lực kép, vừa đưa vốn vào nền kinh tế, tạo động lực tăng trưởng trong lúc này. Các bộ, ngành phải ý thức việc này, phải làm nhanh, tích cực, khẩn trương. Hai động lực về tiêu dùng và đầu tư công nằm trong tầm kiểm soát. Thủ tướng đặc biệt nhấn mạnh phải phê duyệt dự án nhanh, nhanh chóng khởi công các công trình; những dự án nào đã khởi công thì tập trung thi công "3 ca 4 kíp" và địa phương đó ưu tiên hỗ trợ công trình đó.
Các tỉnh phải rà soát lại việc cấp mỏ nguyên vật liệu cho thi công, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố phải rà soát lại việc này, không để xảy ra tiêu cực. Tài nguyên là của quốc gia phục vụ sự phát triển của đất nước, phục vụ nhân dân, do đó không được chần chừ nữa. Đất, đá, cát sỏi là sở hữu toàn dân thì không có nghĩa là cục bộ, địa phương, do đó phát triển kinh tế-xã hội là phát triển chung, địa phương này chia sẻ cho địa phương khác vì lợi ích chung. Thủ tướng cũng nêu bật tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc trong lúc khó khăn để có cách ứng xử phù hợp.
Phiên họp được thực hiện theo hình thức trực tiếp và trực tuyến
Phải ý thức lãnh đạo, chỉ đạo với cái tâm của người lãnh đạo, trách nhiệm với Đảng, Nhà nước, nhân dân là rất cần thiết, phải quyết liệt, gương mẫu, tổ chức để làm. Các bộ, ngành phải phối hợp chặt chẽ, không được “quyền anh, quyền tôi”, các địa phương phải phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành về mặt thủ tục. Các dự án liên quan đất đai thì phải nhanh chóng làm thủ tục cấp đất, định giá… để mọi việc thông suốt, như xử lý ách tắc về thuốc vừa qua.
Thủ tướng cũng lưu ý thị trường bất động sản là một động lực, do đó các địa phương phải rà soát quy hoạch, định giá, giao đất để đưa nguồn lực ra xã hội; phải cấp đất nhanh cho các dự án nhà ở xã hội vì việc này gắn với đầu tư công, gắn với thu hút đầu tư rất rõ. Các địa phương phải xác định rõ việc này để tích cực làm, ý thức được để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo. Bây giờ điều quan trọng là nằm ở khâu thực hiện và ở sự gương mẫu của người đảng viên, trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước; không được tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm.
Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tích cực vào cuộc, chủ động, linh hoạt trong lãnh đạo, điều hành, chống tham nhũng, tiêu cực thì mới nhanh được; nếu tư lợi, không công khai, minh bạch thì không thể làm được.
Phát biểu ý kiến kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, đầu tư công là một trong động lực tăng trưởng, do đó, thúc đẩy đầu tư công, nhất là công trình trọng điểm quốc gia về giao thông, góp phần đạt nhiều mục tiêu, đó là: các chỉ tiêu tăng trưởng, giải ngân vốn đầu tư công, thực hiện chống lãng phí, tiêu cực, dàn trải trong đầu tư, huy động nguồn lực, tạo công ăn việc làm, sinh kế cho người dân, tạo không gian phát triển mới về đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ...; góp phần đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh.
Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, các thành viên trong Ban Chỉ đạo, các địa phương đã quyết tâm cao rồi thì quyết tâm cao hơn nữa, cố gắng rồi thì cố gắng hơn nữa, nỗ lực rồi thì nỗ lực hơn nữa để hoàn thành các mục tiêu.
Theo đó, Thủ tướng yêu cầu quyết liệt triển khai các dự án, giải quyết các vướng mắc liên quan nguyên vật liệu, các dự án thành phần; các thủ tục liên quan dự án, điều chỉnh các dự án, nâng cao hiệu lực, hiệu quả các dự án, Ban quản lý dự án; các nhà thầu phải nỗ lực nhiều hơn nữa. Về một số vướng mắc, chúng ta đã nỗ lực cùng giải quyết thường xuyên và đột xuất; tuy nhiên, một số việc chưa hoàn thành, do đó thủ tục các dự án cần đẩy nhanh hơn.
Một số vấn đề liên quan dự án lớn như sân bay Long Thành chậm tiến độ so yêu cầu Quốc hội giao, vì vậy cần kiểm điểm xem trách nhiệm thuộc về ai, cá nhân hay tập thể; các dự án khác cũng vậy.
Theo Thủ tướng, thời tiết đang thuận lợi, các bộ, ngành, các thành viên Ban Chỉ đạo phải đi kiểm tra, giám sát, đôn đốc, tăng cường tính chủ động, linh hoạt, kịp thời để triển khai các dự án trọng điểm; đi tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, thách thức vượt qua, triển khai đồng loạt các dự án hệ thống đường giao thông, triển khai đồng loạt các dự án cao tốc từ bắc đến nam, đây đều là công trình động lực phát triển, phải góp phần đưa Nghị quyết của Bộ Chính trị vào cuộc sống, thành hiệu quả có thể "cân, đong, đo, đếm" được, nhân dân thấy được và hưởng thụ được.
Đối với các vấn đề nổi lên, Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông vận tải và các địa phương có dự án đi qua, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ chủ động phối hợp với nhau để hoàn thành thủ tục các dự án.
Về đất đá, nguyên vật liệu, Chính phủ đã có nhiều Nghị quyết, chỉ đạo, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải thực hiện nghiêm; Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố phải xử lý việc bảo đảm nguyên vật liệu để giao trực tiếp cho các chủ đầu tư, nhà thầu. Liên quan vấn đề cát, sỏi ở Đồng bằng sông Cửu Long, yêu cầu UBND các tỉnh Vĩnh Long, An Giang, Đồng Tháp chia sẻ với các tỉnh chung quanh để hoàn thành đường cao tốc; việc phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương phải chủ động.
Bộ Giao thông vận tải phải tập hợp các vướng mắc về đất lúa, đất rừng, thủ tục liên quan ưu đãi... để báo cáo Quốc hội.
Thủ tướng nhấn mạnh, phải đa dạng hoá các nguồn vốn như vốn Trung ương, địa phương, trung hạn, dài hạn, PPP, vốn tiết kiệm chi tăng thu, vốn vay WB, IMF...; về cơ chế thì đề xuất Chính phủ; có cái thì địa phương phải mạnh dạn làm, làm càng nhanh càng tốt; “không nên để thiếu một ít phải đi xin”. Vướng mắc ở đâu, như thế nào, ai giải quyết thì phải đề xuất rõ, nêu thời hạn giải quyết.
Các bộ, ngành, địa phương phải cắt giảm tối thiểu các thủ tục hành chính rườm rà, sách nhiễu, không cần thiết. Chống việc đùn đẩy trách nhiệm, thuộc thẩm quyền của cấp nào thì cấp đó thì phải giải quyết ngay; tiết kiệm chống lãng phí, tiêu cực, thông đồng, tham nhũng, lãng phí.
Các địa phương phải chủ động, linh hoạt theo thẩm quyền, xử lý các vấn đề liên quan nguyên vật liệu, bãi đỗ, bãi thải...
“Các bộ, ngành, địa phương phải cắt giảm tối thiểu các thủ tục hành chính rườm rà, sách nhiễu, không cần thiết. Chống việc đùn đẩy trách nhiệm, thuộc thẩm quyền của cấp nào thì cấp đó thì phải giải quyết ngay; tiết kiệm chống lãng phí, tiêu cực, thông đồng, tham nhũng, lãng phí.” Thủ tướng Phạm Minh Chính
Với các nhóm dự án chưa được duyệt thì phải đẩy nhanh tiến độ duyệt; Bộ Giao thông vận tải cùng các địa phương phối hợp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ, nhất là PPP. Về dự án cao tốc Ninh Bình-Nam Định-Thái Bình thì phía Ninh Bình cần xem xét lại vốn đầu tư, không thể để quá cao so mức chung các địa phương khác, tuyệt đối không để xảy ra tiêu cực.
Đối với các nhóm dự án đã duyệt, Thủ tướng hoan nghênh nhiều tỉnh thực hiện nhanh, giải phóng mặt bằng tốt; các tỉnh miền trung phải học tập cách làm của miền Nam, tinh thần khởi công các dự án này trước 30/6 này, dứt khoát không lùi.
Đối với các dự án đang thi công, 3 dự án cao tốc chuẩn bị khánh thành tới đây thì sẽ tổ chức khánh thành trực tiếp và trực tuyến; đối với dự án về Cảng hàng không quốc tế Long Thành, phải kiểm điểm lại, đấu thầu công khai, minh bạch để các nhà thầu có năng lực được tham gia thi công, tránh việc móc ngoặc, đội giá thi công, kéo dài... Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp phải quản lý tốt vấn đề này.
Thủ tướng khẳng định, đội vốn là kéo dài thời gian thi công, thậm chí dẫn đến tiêu cực; nêu rõ, các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ, bảo đảm chất lượng, môi trường, không để đội vốn bất hợp lý.
Thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông phải chủ trì, phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, các địa phương liên quan khẩn trương tổng hợp trình Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét điều chỉnh diện tích đất rừng, đất lúa thuộc Dự án cao tốc bắc-nam phía đông giai đoạn 2021-2025 theo quy định.
Thủ tướng Chính phủ giao:
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đẩy nhanh tiến độ thẩm định điều chỉnh thời gian thực hiện dự án đường sắt đô thị Bến Thành-Tham Lương; thẩm định điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đường bộ cao tốc Tuyên Quang-Phú Thọ; xem xét đề xuất, bổ sung, thực hiện thủ tục giao vốn cho các dự án đường bộ cao tốc.
Bộ Tài chính trao đổi với các đối tác, nhà tài trợ, phối hợp các cơ quan liên quan để trao đổi và Hiệp định vay cho khoản vay lần 4 dự án đường sắt đô thị Bến Thành-Suối Tiên.
Bộ Xây dựng sớm có ý kiến thẩm định của cơ quan chuyên môn về xây dựng cho các dự án thành phần thuộc dự án Vành đai 4 Hà Nội, phối hợp Bộ Giao thông vận tải trong việc kiểm tra các điều kiện nghiệm thu, bàn giao đưa 3 dự án thành phần cao tốc vào sử dụng; kiểm tra, giám sát, đôn đốc các địa phương trong công tác công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng.
Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn Bộ Giao thông vận tải tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn của các địa phương trong công tác khai thác vật liệu xây dựng, kịp thời hướng dẫn thủ tục khai thác mỏ vật liệu xây dựng và bãi đổ thải, đáp ứng tiến độ các dự án; hướng dẫn các địa phương việc đền bù, hỗ trợ các khu đất, công trình bị ảnh hưởng nằm ngoài phạm vi giải phóng mặt bằng.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nghiên cứu rà soát các quy định về chuyển mục đích sử dụng rừng, bảo đảm rút ngắn thời gian triển khai, đặc biệt là các dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia. Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chỉ đạo tổ chức đấu thầu thành công, lựa chọn nhà thầu phải đáp ứng năng lực, kinh nghiệm thực hiện các gói thầu các cảng hàng không.
UBND các tỉnh Hòa Bình, Tuyên Quang và Sơn La rà soát lại quy mô đầu tư các dự án đường bộ cao tốc để kịp thời có các đề xuất điều chỉnh; UBND tỉnh Hưng Yên và Bắc Ninh khẩn trương hoàn thành các thủ tục để phê duyệt dự án đầu tư các dự án thành phần được giao làm cơ quan chủ quản; UBND thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án đường sắt đô thị Nhổn-ga Hà Nội, Bến Thành-Suối Tiên để sớm đưa vào khai thác các đoạn đủ điều kiện.
Đối với 14 tỉnh, thành phố là cơ quan chủ quản 3 cao tốc đông-tây và 2 đường vành đai, Thủ tướng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ triển khai để khởi công các dự án trước ngày 30/6/2023; các tỉnh, thành phố (Khánh Hòa, Đắk Lắk, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu, Cần Thơ, An Giang, Hậu Giang, Sóc Trăng là cơ quan chủ quản 3 cao tốc trục ngang) khẩn trương triển khai các thủ tục, báo cáo cấp có thẩm quyền phân bổ nguồn tăng thu, cắt giảm, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương năm 2021 để bảo đảm nguồn vốn triển khai các dự án.
Đối với 12 tỉnh, thành phố có dự án đường bộ cao tốc bắc-nam giai đoạn 2021-2025 đi qua, tập trung giải quyết các khiếu nại của người dân về giá đền bù, xem xét bố trí tạm cư cho người dân khi chưa hoàn thành khu tái định cư, thực hiện di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật ảnh hưởng đến thi công, phối hợp các chủ đầu tư ưu tiên triển khai trước các vị trí tiếp cận công trường, các đoạn tuyến phải xử lý nền đất yếu, các vị trí “xôi đỗ”, xen kẹp, các vị trí thi công xây dựng các công trình cầu, hầm; đẩy nhanh các thủ tục cấp mỏ vật liệu xây dựng, bãi đổ thải.
Đáng chú ý, Thủ tướng yêu cầu các tỉnh khu vực đồng bằng sông Cửu Long sớm tổng hợp khả năng cung cấp vật liệu cát đắp làm cơ sở để Bộ Tài nguyên và Môi trường phân bổ cho các dự án; sớm tổng hợp báo cáo chi tiết các vướng mắc, khó khăn trong công tác khai thác vật liệu xây dựng để Bộ Tài nguyên và Môi trường kịp thời hướng dẫn; chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường công tác quản lý nhà nước về giá vật liệu xây dựng, công bố chỉ số giá xây dựng đầy đủ, kịp thời, chống đầu cơ, găm hàng, nâng giá, ép giá.
Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố phải chịu trách nhiệm xử lý chính, giao mỏ trực tiếp cho các nhà thầu. Riêng ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, các địa phương chia sẻ khó khăn về vật liệu, cùng thực hiện các dự án vì mục tiêu chung.